Ở một số tài liệu cũ tôi có tìm thấy thông tin về một trong số những nguyên nhân gây ra hội chứng tự kỷ là Vaccine. Tuy nhiên ở những tài liệu mới không thấy đề cập nguyên nhân này. Những hiểu biết về hội chứng tự kỷ đã thay đổi rất nhiều kể từ khi hội chứng này được phát hiện. Trước đây người ta cũng cho rằng xem ti vi là nguyên nhân gây ra chứng tự kỷ nhưng những nghiên cứu sau này không khẳng định đây là nguyên nhân gây hội chứng tự kỷ nữa. Nhận định của cá nhân tôi thì xem ti vi là tác nhân thuộc yếu tố môi trường thúc đẩy và làm các triệu chứng của hội chứng tự kỷ trở nên phức tạp hơn.
Tôi có xem một số video và đọc một số thống kê, biểu đồ về việc số lượng trẻ được phát hiện mắc hội chứng tự kỷ ở mốc thời gian 15 tháng. Và khoảng thời gian 15 tháng là khoảng thời gian trẻ được tiêm Vaccine MMR. Từ đó người ta cho rằng có mối liên hệ giữa việc phát sinh hội chứng tự kỷ và việc tiêm vaccine MMR. Cách suy luận như vậy còn phiến diện. Bởi vì hội chứng tự kỉ rất khó phát hiện trước 18 tháng. Đúng hơn là những trẻ mắc hội chứng tự kỷ sẽ phát triển khá bình thường, trẻ có thể đạt được các tiêu chí về phát triển mà không có sai khác với trẻ cùng tuổi khác. Để nghiên cứu những biểu hiện sớm, những dấu hiệu tinh vi của hội chứng tự kỷ người ta nghiên cứu những trẻ là em ruột của những trẻ đã được đánh giá là mắc chứng tự kỷ (nguy cơ mắc chứng tự kỷ của những đứa trẻ là em ruột khi có anh, chị mắc chứng tự kỷ cao gấp 20 lần trẻ khác). Tuy nhiên kết quả các nghiên cứu cho thấy các bài kiểm tra tiêu chuẩn không thể phát hiện được hội chứng tự kỷ ở những trẻ mới biết đi (khoảng 15 tháng).
Các bài kiểm tra phát hiện sớm có độ tin cậy không cao. Nếu những trẻ đã được đánh giá là mắc chứng tự kỷ lúc 18 tháng thì vẫn phải đánh giá lại lúc 3 tuổi. Mặt khác các bài kiểm tra sớm thường bỏ sót. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi 418 trẻ (có anh, chị mắc chứng tự kỷ) từ 18 đến 36 tháng tuổi. Các bác sĩ lâm sàng được cấp phép đã đánh giá trẻ về các hành vi giống như chứng tự kỷ và kiểm tra các kỹ năng ngôn ngữ, vận động và nhận thức của trẻ khi trẻ 18, 24 và 36 tháng. Tại mỗi lần khám, các bác sĩ lâm sàng có thể chẩn đoán một số trẻ em. Trong số 44 trẻ được chẩn đoán mắc chứng tự kỷ khi 18 tháng, 41 trẻ được chẩn đoán ở 3 tuổi, và 79 trẻ được chẩn đoán khi 24 tháng, 65 trẻ vẫn được chẩn đoán một năm sau đó.
Do vậy từ sự trùng hợp giữa khoảng thời gian thực hiện đánh giá nhằm xác định trẻ có mắc hội chứng tự kỷ hay không (nói cách khác là khoảng thời gian từ 18 tháng trở lên là thời điểm mà những khó khăn của trẻ bắt đầu bộc lộ, những tiêu chí phát triển của trẻ bắt đầu lệch (chậm) so với chuẩn phát triển) và việc tiêm Vaccine MMR, rồi từ đó suy luận mối liên quan giữa hai vấn đề này là chưa đủ cơ sở, có thể gây ra hiểu nhầm.
Về sự thoái lui của trẻ. Hiện tượng thoái lui là hiện tượng thường thấy ở trẻ tự kỷ, với trẻ chưa được đánh giá mắc chứng tự kỷ thì đây là dấu hiệu để người chăm sóc đưa trẻ đi đánh giá. Trong suốt quá trình làm việc với trẻ tự kỷ tôi thu thập nhiều dữ liệu như: môi trường (nhiệt độ, độ ẩm, bão, từ trường, …), bản thân trẻ (nhiệt độ cơ thể, lượng nước uống, thức ăn, đi vệ sinh, …), gia đình (có thay đổi gì trong sinh hoạt), về chương trình trị liệu. Tôi thống kê những số liệu này hằng ngày và cho từng trẻ. Có một số vấn đề như hành vi của trẻ có thể dự đoán được dựa vào các số liệu thống kê trên.
Ví dụ: khi thời tiết thay đổi thì hành vi có thể phát sinh với tần suất nhiều hơn hoặc phát sinh hành vi mới, tương tự hành vi thì có những kĩ năng đã đạt nhưng có thể lại không đạt, đây gọi là thoái lui. Tuy nhiên cũng có những thoái lui mà không tìm được nguyên nhân, chưa dự đoán được. Các số liệu không phản ánh sự thay đổi từ phía môi trường, gia đình, chương trình trị liệu hay bản thân trẻ không có vấn đề về sức khỏe thể chất. Sự thoái lui diễn ra rất rõ ràng (nhanh) nếu có thống kê thì có thể nhận thấy ở từng ngày và từng giờ trị liệu. Cũng có thể sự diễn ra nhanh của hiện tượng thoái lui đã trùng hợp với khoảng thời gian sau tiêm Vaccine đã khiến những bậc phụ huynh đã cảm thấy sự liên hệ. Số lượng trẻ mắc hội chứng tự kỷ rất cao, nếu ở Mỹ thì cứ 50 trẻ có 1 trẻ tự kỷ. Như vậy số lượng trẻ mắc tự kỷ lên đến hàng triệu trẻ. Như thế thì hoàn toàn có xác suất xảy ra trùng hợp trên.
ThS. Tạ Thị Đào
